درمان ناباروری طیف وسیعی از رویکردها از جمله داروهای باروری برای تحریک تخمک‌گذاری یا افزایش تولید اسپرم، تلقیح داخل رحمی (IUI)، لقاح آزمایشگاهی (IVF) و تزریق اسپرم داخل سیتوپلاسمی (ICSI) را شامل می‌شود. ضمن اینکه روشهای دیگری مانند اهدای تخمک یا اسپرم و رحم جایگزین زمانی ارائه می‌شود که یکی از زوجین با چالش‌های نازایی مواجه شود.
تکنیک‌های اضافی شامل آزمایش ژنتیکی قبل از لانه گزینی (PGT) برای غربالگری جنین، جراحی لاپاراسکوپی برای رسیدگی به مسائل ساختاری و کمک به لانه گزینی جنین نیز وجود دارد.
برای درمان ناباروری با توجه به علت اصلی ناباروری، گزینه‌های متفاوتی وجود دارد. درمان‌ها معمولاً با روش‌هایی که ریسک تهاجمی کمتر دارد، شروع می‌شود و در صورت نتیجه نگرفتن سایر روش‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. پزشک با بررسی آزمایش‌های ناباروری زوج، مشورت لازم را برای انتخاب بهترین روش درمانی در اختیار فرد قرار خواهد داد. از آن جایی که انتخاب درمان به شرایط فردی بستگی دارد، مشورت با یک جراح زنان خوب در تهران بسیار مهم است.
ناباروری چیست؟
خانم‌هایی که اقدام به بارداری می‌کنند نیاز است ۶ تا ۱ سال رابطه جنسی منظم و محافظت نشده داشته باشند تا بارداری صورت گیرد. در حالی که اگر بیش از موعد گفته شده بارداری رخ ندهد، درمان ناباروری باید صورت گیرد. برخی از متخصصان زنان و زایمان و نازایی بر این عقیده‌اند که اگر ۱۲ بار تلاش برای بارداری صورت گیرد و حاملگی رخ ندهد افراد باید برای درمان ناباروری اقدام کنند. بنابراین تعریف ناباروری یک معضل ناراحت کننده برای زوجینی است که حتی بعد از ۱۲ بار تلاش و مراجعه به متخصص، اقدام به بارداری نموده اما موفق نشده‌اند.
شاید در گذشته هزینه درمان ناباروری زیاد بوده است. اما امروزه با توجه به سیاست‌های کشور، اکثر کلینیک‌های ناباروری می‌بایست بیماران تحت پوشش بیمه‌های مختلف را قبول کنند تا هزینه‌های کمتری را بابت درمان پرداخت کنند. البته هزینه‌های دارویی، دستمزد پزشک و نوع روش درمان در تعیین هزینه نهایی تاثیر گذار است.
جالب است بدانید حدود ۱۲ درصد از زوج‌های جهان که درگیر معضل ناباروری هستند. پروسه درمان ناباروری و ناباروری علاوه بر سختی و استرسی که دارد، تقریبا پر هزینه است.
انواع ناباروری
قبل از اینکه به سراغ روشهای درمان ناباروری برویم ابتدا نیاز است تا با انواع ناباروری آشنا شویم.
ناباروری اولیه
در صورتی که زوجین پس از ۱۲ ماه فعالیت مقاربتی طبیعی و بدون محافظت قادر به باروری نباشند، در گروه ناباروری اولیه قرار می‌گیرند.
ناباروری ثانویه
در صورتی که زوجین یک بار به صورت طبیعی و بدون محافظت و پیشگیری و درمان، موفق به باروری شوند اما برای فرزند دوم دچار مشکل شوند، در گروه ناباروری ثانویه قرار می‌گیرند.
در زیر ۷ روش برتر درمان ناباروری را عنوان می‌کنیم:
- لقاح داخل رحمی (IUI)
- لقاح مصنوعی و آزمایشگاهی (IVF)
- تزریق داخل سیتوپلاسمی اسپرم (ICSI)
- IVF چرخه طبیعی
- اهدای تخمک یا اسپرم
- رحم جایگزین
- فریز تخمک
- داروهای باروری
در این مقاله راه‌های مختلف درمان ناباروری را به صورت کلی مرور می‌کنیم. اما تشخیص اینکه کدام روش برای شما مناسب است، بر عهده بهترین دکتر نازایی در تهران است. این انتخاب با آزمایش‌هایی که از شما و همسرتان گرفته می‌شود، انجام می‌شود.
جدیدترین روش های درمان ناباروری
لقاح داخل رحمی (IUI)
لقاح داخل رحمی (IUI) نوعی از درمان ناباروری است.در این روش به جای تزریق اسپرم به داخل رحم، از یک کاتتر نازک برای تزریق مستقیم اسپرم در رحم و نزدیک به لوله‌های فالوپ استفاده می‌شود. تا شانس لقاح اسپرم با تخمک را بالا می‌برند.
درمان ناباروری با iui برای زوج‌هایی که مشکل تعداد کم اسپرم یا تحرک ضعیف اسپرم دارند، مناسب است. همچنین IUI گزینه خوبی برای کسانی است که مشکلات باروری ناشناخته دارند. IUI برای باردار کردن زنان بالای 40 سال و کسانی که دارای انسداد لوله فالوپ، سابقه عفونت لگنی یا اندومتریوز بزرگ هستند، شانس کمتری دارند. البته در زنانی که انسداد لوله فالوپ دارند، کنترا اندیکاسیون iui انجام می‌شود. چون لقاح داخل رحمی تخمک و اسپرم در لوله اتفاق نمی‌افتد.
لقاح آزمایشگاهی (IVF)
در روش لقاح آزمایشگاهی (IVF) تخمک خارج از بدن مادر بارور می‌شود. در این روش داروهایی برای افزایش تخمک به مادر داده می‌شود، در ادامه تخمک ها از تخمدان خارج شده و سپس در آزمایشگاه با اسپرم بارور می‌شوند. در انتها یک یا چند تخمک بارور شده (جنین) برای رشد، داخل رحم قرار می گیرند.
میزان موفقیت درمان ناباروری با IVF بسته به سن مادر متفاوت است. حدود ۵۴ درصد از زنان زیر ۳۵ سال، حدود ۲۶ تا ۴۰ درصد از زنان ۳۵-۴۰ سال و حدود ۴ تا ۱۳ درصد از زنان ۴۱ سال و بالاتر با این روش باردار می‌شوند.
قبل از برداشت تخمک برای لقاح، باید تزریق هورمونی انجام شود، که می‌تواند عوارض جانبی ایجاد کند. این روش به خودی خود تهاجمی است و کاشت بیش از یک تخمک بارور شده نیز احتمال دوقلو یا چند قلو شدن را افزایش می دهد.
Assisted Hatching تکنیکی است که در طی IVF برای کمک به بیرون آمدن جنین از پوسته بیرونی خود استفاده می‌شود و شانس لانه گزینی موفقیت آمیز را افزایش می‌دهد.
بیشتر بدانید: بهترین متخصص آی وی اف (ivf) در تهران کیست؟
IVF چرخه طبیعی
IVF چرخه طبیعی در واقع لقاح آزمایشگاهی است که مرحله تزریق هورمون را دور می‌زند. درعوض پزشک چرخه طبیعی شما را کنترل می‌کند و زمانی که مادر آماده تخمک گذاری است، یک تخمک را بر می‌دارد. سپس تخمک مانند IVF سنتی در آزمایشگاه یا کلینیک باروری، بارور و به رحم مادر منتقل می‌شود.
نکته مهمی که باید بدانید مزیت IVF چرخه طبیعی کاهش چند قلوزایی و عوارض مرتبط با آن نسبت به IVF آزمایشگاهی است. میزان موفقیت این روش 7 تا 10 درصد است.
تخمک و اسپرم اهدایی
اگر زن یا مرد مشکل ناباروری داشته باشند، می‌توانند از یک اهداکننده تخمک یا اسپرم کمک گرفته تا بارداری انجام شود. در این روش درمان ناباروری از IVF برای لقاح استفاده می‌شود. استفاده از تخمک یا اسپرم اهدایی یعنی یکی از والدین یا هر دو از نظر بیولوژیکی با کودک ارتباطی ندارند.
اگر از تخمک‌های اهدایی تازه استفاده شود، این درمان حدودا در 50 درصد از مواقع موفق است. همچنین حدود 40 درصد از تخمک‌های اهدایی منجمد با بارداری همراه هستند.
استفاده از تخمک اهدایی یک فرآیند طولانی و پرهزینه است. کنار آمدن برخی از زنان با این موضوع که با کودکشان پیوند ژنتیکی ندارند کمی سخت است. مانند IVF آزمایشگاهی، IVF با تخمک اهدایی نیز احتمال چندقلوزایی وجود دارد.
رحم جایگزین
در روش رحم جایگزین یک زن دیگر جنین را پرورش می‌دهد. با IVF تخمک و اسپرم والدین را لقاح می‌کنند و جنین در رحم جانشین کاشته می‌شود. هر دو والدین پیوند ژنتیکی با نوزاد دارند، اما فردی که جنین در رحمش رشد می‌کند، هیچ رابطه ژنتیکی با او ندارد. این روش برای درمان ناباروری در مادرانی که رحمشان نمی‌تواند جنین را نگه دارد و سقط مکرر دارند، گزینه مناسبی است.
همچنین مادرانی که به دلایل پزشکی بارداری برایشان خطرناک است می‌توانند از این روش برای فرزنددار شدن استفاده کنند. حدود ۵۰ درصد از مواردی که از رحم یک زن زیر ۳۵ سال استفاده شود موفق است، اما اگر رحم جایگزین بالای ۴۲ سال باشد، میزان موفقیت به زیر ۱۰ درصد کاهش می‌یابد.
تزریق اسپرم داخل سیتوپلاسمی (ICSI)
درمان ناباروری با تزریق اسپرم داخل سیتوپلاسمی (ICSI) یا بارداری با میکرواینجکشن (ICSI) یک روش لقاح کمکی است که برای انواع خاصی از ناباروری که مشکل از طرف مرد باشد، انجام می‌شود. این روش شامل تزریق یک اسپرم منفرد به طور مستقیم به اووپلاسم، دور زدن موانع طبیعی زونا پلوسیدا و اولمما است. ICSI برای رسیدگی به مسائلی مانند تعداد بسیار کم اسپرم، اختلال در تحرک اسپرم و مورفولوژی غیرطبیعی اسپرم، که می‌تواند منجر به لقاح ناموفق در لقاح آزمایشگاهی معمولی (IVF) شود، توسعه یافته است.
تحقیقات نشان داده است که تزریق اسپرم داخل سیتوپلاسمی می‌تواند به میزان قابل توجهی لقاح بهتر و تولید جنین‌های بیشتر با نرخ لانه‌گزینی بالاتر در مقایسه با سایر روشهای لقاح کمکی مانند لقاح زیر ناحیه‌ای (SUZI) منجر شود.
فریز تخمک
انجماد تخمک یک تکنیک حفظ باروری است که شامل استخراج و انجماد تخمک های زن برای استفاده احتمالی در آینده است. این روش اغلب توسط افرادی انتخاب می شود که می خواهند باروری خود را به دلایل پزشکی، مانند تحت درمان سرطان، یا به دلایل شخصی، مانند به تاخیر انداختن فرزندآوری، حفظ کنند. فریز کردن تخمک معمولاً شامل تحریک تخمدان ها با هورمون‌ها برای تولید تخمک‌های متعدد است که سپس بازیابی و منجمد می شوند.
بیشتر بخوانید: بهترین دکتر درمان آندومتریوز
درمان دارویی ناباروری
داروهای رایجی که متخصصان برای درمان ناباروری تجویز می‌کنند عبارتند از:
- کلومیفن آزادسازی ماهانه تخمک (تخمک گذاری) را در زنانی که به طور منظم تخمک گذاری نمی‌کنند یا اصلا نمی‌توانند تخمک گذاری کنند، را بالا می برد.
- تاموکسیفن در صورت داشتن مشکلات تخمک گذاری، از آن به عنوان جایگزینی برای کلومیفن تجویز می‌شود.
- متفورمین، به ویژه برای زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) مفید است.
- گنادوتروپین‌ها تخمک گذاری در زنان را تحریک می‌کنند و باروری را در مردان بالا می‌برند.
- هورمون آزاد کننده گنادوتروپین و آگونیست‌های دوپامین، تخمک گذاری در زنان را تحریک می‌کنند.
برخی از این داروها ممکن است عوارض جانبی مانند تهوع، استفراغ، سردرد و گرگرفتگی ایجاد کنند که در صورت بروز هر کدام، باید با پزشک مشورت کرد.
مداخلات جراحی
روشهای جراحی ممکن است برای اصلاح ناهنجاری‌های آناتومیکی که باعث ناباروری می‌شوند، مانند ترمیم لوله‌های فالوپ مسدود شده یا برداشتن پولیپ‌های آندومتر انجام شوند.
آیا در رابطه با ناباروری بعد از سقط جنین اطلاعات دارید؟
برای درمان ناباروری چه بخوریم؟
زنانی که سعی در باردار شدن دارند باید قبل از بارداری رژیم غذایی خود را شروع کنند. رژیم غذایی شامل مکمل‌های غذایی و معمولاً نوعی ویتامین پیش از زایمان را شامل می‌شود. هنگامی که یک زن تحت درمان‌های کمک باروری قرار می‌گیرد، پزشک قبل از ivf و یا iui کمبودهای تغذیه‌ای بدن وی را مورد بررسی قرار می‌دهد. زیرا کمبود تغذیه و ویتامین‌ها می‌تواند بر باروری وی تأثیر منفی بگذارد و همچنین توانایی او برای به پایان رساندن بارداری را تحت تاثیر قرار دهد. ایجاد تغییر در سبک زندگی مانند رژیم غذایی، ورزش و کاهش استرس می‌تواند تاثیر مثبتی بر باروری داشته باشد.
مواد مغذی مهم قبل از درمان شامل اسید فولیک، آهن، ویتامین B و ویتامین D هستند که باید زیر نظر پزشک مصرف شوند.
سخن آخر
با پیشرفت علم تقریبا ناباروری دیگر معنایی ندارد و حدودا ۹۹% از موارد درمان می‌شوند. پس اگر نگرانی درباره پروسه بارداری دارید و یا پس از گذشت یک سال تلاش برای بارداری، هنوز باردار نشدید می توانید از یک متخصص زنان و نازایی کمک بگیرید تا بهترین راه را برای درمان ناباروری شما اتخاذ کند. به شما پیشنهاد می‌کنیم برای دریافت نوبت از دکتر قاضی میرسعید،جراح و متخصص زنان، زای مان و نازایی، با شماره‌های موجود در سایت تماس بگیرید.
