پس از اولین بارداری و موفقیت در اولین زایمان ممکن است گمان کنید که جهت بارداری دوم راه ساده‌تری در پیش دارید اما همیشه اینگونه نخواهد بود. با اینکه نداشتن فرزند برای بسیاری از زوجین دردناک است، ناتوانایی برای به دنیا آوردن دومین فرزند نیز می‌تواند بسیاری از خانواده‌ها را تحت تاثیر قرار دهد. این مشکل تحت عنوان ناباروری ثانویه شناخته میشود. در این مقاله همراه ما باشید تا شما را با این نوع ناباروری آشنا سازیم.
ناباروری ثانویه چیست ؟
در واقع ناباروری ثانویه به حالتی اطلاق میشود که پس از یک بارداری موفق دیگر نمی‌توانید باردار شوید یا یک بارداری را با موفقیت به پایان برسانید (مانند سقط جنین‌های مکرر پس از زایمان اول).
زوج‌هایی در این دسته قرار می‌گیرند که بارداری قبلی آنها بدون کمک دارو یا درمان ناباروری مانند لقاح آزمایشگاهی انجام شده باشد. اگر کمتر از 35 سال دارید و دارای یک فرزند بیولوژیکی هستید پس از یک سال تلاش جهت بارداری در صورتی که به نتیجه نرسید پزشک به ناباروری ثانویه مشکوک خواهد شد، این بازه‌ی زمانی در افراد بالای 35 سال 6 ماه در نظر گرفته میشود.
تلاش برای باردار شدن به داشتن رابطه جنسی منظم و بدون هرگونه مداخلات پیشگیرانه اطلاق میشود.
دلیل ناباروری ثانویه
ناباروری ثانویه می‌تواند به دلیل مشکلات ناباروری در هر کدام از زوجین ایجاد شود، عوامل متعددی جهت ناباروری ثانویه شناخته شده است اما در عین حال در برخی از زوجین هیچ گونه مشکل شناخته شده‌ای یافت نمی شود.
برخی از شایعترین عوامل ناباروری ثانویه عبارتند از:
- اختلال در اسپرم یا تخمک
- سن (بالای 35 سال بودن مادر)
- عوارض بر جای مانده از بارداری قبلی
- عوارض جراحی‌های انجام شده در گذشته
- افزایش وزن بدن
- مصرف برخی داروها یا ابتلا به بیماری‌های مزمن
- عفونت‌های مانند کلامیدیا، سوزاک، بیماری‌های التهابی لگن
- نوشیدن الکل و سیگار کشیدن
چه مشکلاتی در خانم‌ها موجب ناباروری ثانویه می شود؟
- کاهش تعدا تخمک‌های سالم پس از 40 سالگی
- آسیب به لوله‌های فالوپ در خانم‌ها
- آسیب به رحم در اثر اتساع و کورتاژ و یا زایمان سزارین قبلی
- فیبروم و یا پولیپ رحم
- سندرم تخمدان پلی کیستیک
- اندومتریوز
چه مشکلاتی در آقابان موجب ناباروری ثانویه می شود؟
- کاهش سطح تستوسترون به دلیل افزایش سن
- آسیب به بیضه‌ها
- عفونت‌های تناسلی
- بیماری‌های مزمن مانند دیابت، کم خونی، سکته، نارسایی تنفسی، تیروئيد و …
- استرس‌های عاطفی
- تومورهای خوش خیم
- واریکوسل بیضه
- کاهش کیفیت مایع منی بعد از 40 سالگی
- کاهش تعداد و کیفیت اسپرم
- مشکلات پروستات
- قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی مانند آفت‌کش‌ها، مواد صنعتی و گرمای بیش از حد
با وجود تمام عواملی که ذکر کردیم دلیل 20 درصد ناباروری‌های ثانویه شناخته شده نمی‌باشد.
شیوع ناباروری ثانویه
به همان میزان که ناباروری اولیه شیوع دارد ناباروری ثانویه نیز شایع می‌باشد. به طور میانگین حدود 11 درصد زوجین دچار ناباروری ثانویه هستند.اقدامات اولیه ایی که جهت درمان ناباروری ثانویه انجام میشود شامل موارد زیر است:
- بررسی تاریخچه‌ی بیماری‌ها و یا شرایطی که پس از بارداری اول تغییر کرده است
- تعیین جدول زمان بندی برای تخمک گذاری و داشتن رابطه جنسی در زمان تخمک گذاری
آزمایشات تشخیصی جهت بررسی دلیل ناباروری ثانویه
- بررسی مایع منی
- آزمایش خون جهت بررسی سطح هورمون‌ها
- سونوگرافی ترانس واژینال جهت بررسی هرگونه مشکل در رحم
- هیستروسالپنگوگرام یا عکس رنگی رحم: نوعی رادیولوژی جهت بررسی رحم و لوله‌های رحم
راهکارهای درمانی ناباروری ثانویه
درمان‌هایی که جهت ناباروی ثانویه ارائه میشود مشابه درمان‌هایی است که برای درمان ناباروری اولیه انجام میشود. این درمان‌ها عبارتند از:
- دارودرمانی: مصرف داروهایی مانند کلومیفن، لتروزول و سایر داروها جهت تخمک گذاری در خانم‌هایی که به طور منظم تخمک گذاری ندارند.
- لقاح داخل رحمی: جداسازی اسپرم‌های سالم و با کیفیت و تلقیح آن به رحم جهت افزایش شانس بارداری، در صورتی که زوج دچار مشکل در تولید اسپرم باشد در این مرحله می‌تواند از اسپرم اهدایی نیز استفاده نمود.
- لقاح آزمایشگاهی: یک روش پیچیده که شامل جدا کردن تخمک‌ها و اسپرم‌های سالم از زوجین و ترکیب آنها با یکدیگر تحت شرایط آزمایشگاه جهت لقاح، تشکیل جنین و انتقال به رحم می‌باشد.
- جراحی برای برطرف کردن هرگونه بافت اسکار، پولیپ و یا فیبروم رحم
- جراحی ترمیمی واریکوسل بیضه
- درمان‌های حمایتی و مشاوره
در اکثر موارد ناباروری ثانویه با درصد موفقیت بالایی قابل درمان است اما در مسیر درمان زوجین باید از یکدیگر حمایت عاطفی داشته باشند. در برخی موارد اطرافیان و یا کارکنان بهداشتی ممکن است به مشکلات این گروه از زوجین به دلیل اینکه دارای یک فرزند هستند نگاه جدی نداشته باشند در صورتی که این گروه از زوجین نیز احتیاج به توجه ویژه جهت جلوگیری از افسردگی، انزوا، خشم و استرس دارند.
درمان ناباروری بچه دوم به صورت طبیعی
باید دانست که علاوه بر درمان ناباروری ثانویه به روش‌های کمک‌‌باروری، می‌توان از مواد طبیعی و معدنی مختلفی نیز استفاده نمود. برخی از روش‌های درمانی ناباروری ثانویه به صورت طبیعی عبارت‌اند از:
- مصرف روی: برای بهبود تولید اسپرم و روند تخمک‌گذاری، می‌توان از مکمل روی استفاده کرد که بهترین نوع مصرفش، ترکیب آن با ویتامین‌های گروه B است.
- مصرف اسیدفولیک: استفاده از مکمل اسیدفولیک در چندماه قبل از حاملگی و نیز در طول آن مفید است تا بتوان از عوارض و اختلالات جدی جنینی پیشگیری کرد؛ البته ناگفته نماند که مقدار پیشنهادی این مکمل به صورت طبیعی، ۵۰۰۰ میکروگرم است و این مقدار برای افرادی که شک به حاملگی دارند، به ۲۰۰۰ میکروگرم تغییر می‌کند.
- مصرف ویتامینB: افزایش هورمون محرک فولیکول و نیز تشکیل جسم زرد در تخمدان، نیازمند وجود مقادیر کافی ویتامین B در بدن است. همچنین افرادی که از قندها و غلات و غذاهای فرآوری‌شده، بسیار زیاد استفاده می‌کنند، نیازمند مصرف این گروه از ویتامین‌های مفید هستند.
- مصرف سلنیوم: در مواردی نظیر محافظت از رادیکال‌های آزاد، اسپرم، تخمک و همچنین پیشگیری از سقط و کمک به تقسیم سلولی جنین، مصرف سلنیوم پیشنهاد میشود.
کلام آخر
ناباروری ثانویه می تواند صدمات جسمی و عاطفی را به هرکسی وارد کند، از جمله شما و همسرتان. مهم است که با پزشک خود در مورد تمام نگرانی ها، مبارزات و اهداف خود صحبت کنید.در صورتی که در مسیر درمان ناباروری ثانویه دچار هرگونه مشکل عاطفی و روحی هستید می‌توانید با روانشناس و یا مشاور تماس داشته باشید تا بتوانید این دوره را به خوبی سپری نمائید.
