افراد زیر35 سال پس از یک سال و افراد بالای 35 سال 6 ماه پس از اینکه جهت بارداری اقدام به رابطه جنسی محافظت نشده نمودند، اما موفق به بارداری نشدند باید جهت بررسی بیشتر به بهترین دکتر درمان نازایی در تهران مراجعه نمایند. معمولاً جهت بررسی علت نازایی تعدادی آزمایش برای هر کدام از زوجین تجویز میشود که در ادامه مقاله آزمایش های تشخیص ناباروری زنان را نام برده و توضیح خواهیم داد.
انواع آزمایشات تشخیص ناباروری
برخی از آزمایشهایی که جهت تشخیص ناباروی خانمهای تجویز میشود عبارتند از:
آزمایش پس از رابطه جنسی یا pct
آزمایش پس از مقاربت که به اختصار pct نامیده میشود، نوعی آزمایشی است که به بررسی اسپرم و مخاط دهانهی رحم میپردازد. این آزمایش یکی از آزمایشهایی است که به زوجینی که جهت باروری مشکل دارند توصیه میشود و یکی از قدیمیترین آزمایشهایی است که به زوجین نابارور پیشنهاد میشد. در حال حاضر نیز با وجود انواع آزمایشات جدید تعدادی از پزشکان همچنان این آزمایش را برای بیماران خود تجویز مینمایند.
دلیل انجام آزمایش pct
در صورتی که با انجام آزمایشهایی دیگر مشخص شود تخمک گذاری به خوبی انجام میشود و آنالیز مایع منی طبیعی میباشد، آزمایش pct که آزمایشی پس از رابطه جنسی میباشد پیشنهاد میشود. عوامل مختلفی در انجام آزمایش pct باید در نظر گرفته شود که عبارتند از:
- Pct باید 24 ساعت پس از تخمک گذاری انجام شود و در صورتی که این آزمایش خیلی زودتر و یا خیلی دیرتر انجام شود نتایج آن معتبر نمیباشد.
- این آزمایش باید بین 4 تا 6 ساعت پس از رابطه جنسی انجام شود.
- 2 الی 3 روز پیش از انجام آزمایش باید از رابطه جنسی پرهریز نمائید.
نحوه انجام آزمایش پی سی تی
در ابتدای آزمایش ابتدا معاینهی فیزیکی لگن توسط اسپکولوم انجام میشود و سپس مقداری از مخاط دهانه رحم جمع آوری میشود و جهت بررسی به آزمایشگاه فرستاده میشود.
Pct معمولاُ همراه با سونوگرافی انجام میشود تا اطمینان از تخمک گذاری حاصل شود. در آزمایشگاه مخاط دهانه رحم و همچنین کمیت و تحرک اسپرم مورد بررسی قرار میگیرد. نتایج غیرطبیعی در آزمایش pct عبارتند از:
- عدم تحرک اسپرم در نمونه
- اسپرم ناکافی
- چسبندگی و غلظت دهانه رحم کمتر از میزان طبیعی میباشد.
آزمایش هورمون آنتی مولرین یا AMH
آزمایش آنتی مولرین یا AMH میزان هورمون آنتی مولرین را در خون مورد بررسی قرار میدهد. تخمدانها وظیفهی ساخت هورمون آنتی مولرین را بر عهده دارند. میزان هورمون آنتی مولرین در سنهای مختلف، متفاوت میباشد، همچنین میزان آن در خانم ها و آقایان مقادیر مختلفی را شامل میشود.
در خانمهایی که در سنین باروری قرار دارند و مشکل سلامتی ندارند بالا بودن میزان هورمون آنتی مولرین به این معنی است که تخمدانها ذخایر کافی از تخمک را دارند.
با افزایش سن میزان تخمکها کاهش مییابد و با یائسگی هیچ تخمکی باقی نمیماند و سطح هورمون آنتی مولرین به صفر میرسد. بنابراین با آزمایش هورومون آنتی مولرین میتوان ذخایر تخمک را مورد بررسی قرار داد.
آزمایش پرولاکتین (PRL)
آزمایش پرولاکتین آزمایشی است که به بررسی سطح هورمون پرولاکتین در خون میپردازد. پرولاکتین هورمونی است که توسط غده هیپوفیز تولید میشود و باعث بزرگ شدن سینه و تولید شیر در طی دوران بارداری و همچنین پس از تولد میشود. میزان این هورمون در خانمهای باردار و شیرده بالا میباشد اما برای خانمهای غیرباردار پایین است.
بالابودن سطح هورمون پرولاکتین در خانمهای غیرباردار اغلب به دلیل توموری در غده هیپوفیز میباشد که تحت عنوان پرولاکتینوما شناخته میشود. پرولاکتین اضافی میتواند منجر به تولید شیر در افرادی که باردار نیستند بشود، همچنین میتواند موجب بروز مشکلاتی در دوران قاعدگی و یا ناباروری در خانمها گردد.
پرولاکتینوما در اغلب موارد غیر سرطانی میباشد اما در صورت عدم درمان میتواند به بافتهای اطراف آسیب وارد نماید.
آزمایش ذخیره تخمدان
یکی از آزمایشهایی که به خانمهایی که مشکل باروری دارند توصیه میشود، آزمایش ذخیره تخمدان میباشد.
افراد بالای 35 سال که پس از 6 ماه موفق به بارداری نشدهاند، افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک و هم چنین افرادی که قصد انجام لقاح آزمایشگاهی یا IVF و یا فریز تخمدان را دارند باید این آزمایش را انجام دهند.
برخی از آزمایشهایی که جهت بررسی ذخیره تخمدان انجام میشود، تنها با یک آزمایش خون ساده میباشد اما برخی دیگر شامل سونوگرافی نیز میشوند.
تعدادی از آزمایشهایی که جهت بررسی ذخیره تخمدان انجام میشود، عبارتند از :
- آزمایش هورمون آنتی مولرین (AMH): این آزمایش یکی از بهترین پیش بینی کنندههای شروع دوران یائسگی میباشد اما اطلاعات دقیقی در مورد تعداد تخمکها ارائه نمیدهد.
- آزمایش هورمون محرک فولیکول (FSH): هورمون محرک فولیکول توسط غده هیپوفیز تولید میشود و در تنظیم چرخهی قاعدگی و تولید تخمک ارتباط دارد.
- آزمایش تعداد فولیکولهای انترال: این آزمایش میتواند فولیکولهای موجود در هر تخمدان را تا 10 میلی متر اندازهگیری نماید. هرچقدر تعداد فولیکولها بیشتر باشد میزان ذخیره تخمدان نیز بیشتر خواهد بود. این آزمایش توسط سونوگرافی ترانس واژینال انجام میشود.
- استرادیول: افزایش سطح استرادیول به معنای کاهش ذخیرهی تخمدان میباشد. این آزمایش معمولاً همراه با آزمایش هورمون محرک فولیکول توصیه میشود.
آزمایش LH و FSH
یکی دیگر از انواع آزمایش تشخیص ناباروری زنان، آزمایش LH و FSH خون است. این هورمونها با مکانیسم خاصی از غده هیپوفیز مغز و به دنبال تاثیرات هورمون تحریککننده هیپوتالاموس ترشح میشوند.
معمولاً این آزمایش در روز سوم پریود و فاز فولیکولی دوره ماهانه انجام میشود تا میزان دقیق آن مشخص شود.
کدام آزمایش نازایی در روز سوم پریود انجام می شود؟
آزمایش هورمونهای LH ،FSH، استرادیول، آنتی مولرین Anti Mullerian Hormone و Inhibin B در روز سوم سیکل قاعدگی و یا پریود انجام میشود تا نتایج دقیقی را جهت ارزیابی به متخصص نازایی ارائه دهد.
کلام آخر
پزشک متخصص زنان و نازایی از جمله دکتر معصومه قاضی میر سعید، برای زنانی که مشکل بارداری و یا نازایی دارند، آزمایشهایی برای تشخیص ناباروری درخواست میکند. در این آزمایشات سطح هورمونهای هیپوفیز، ذخیره تخمدان، سطح هورمون تیروئید و هورمونهای LH ، FSH، پروژسترون، تستسرون، پرولاکتین اندازهگیری میشود. انجام آزمایش های تشخیص ناباروری زنان به پزشک در بررسی ذخیرۀ تخمدان، تعداد فولیکولها و همچنین کیفیت تخمک کمک خواهد کرد.
