پرکاری یا کم کاری تیروئید در دوران بارداری بسیار شایع است و اگر در همان ابتدا درمان نشود می تواند عوارض‌های ناگواری را برای مادر و جنین به دنبال داشته باشد. درمان تیروئید در بارداری باید در همان مراحل اولیه بیماری صورت گیرد تا تهدیدی برای سلامتی مادر و جنین به شمرده نشود. برای آشنایی با غده تیروئید و تاثیر آن در بارداری همراه ما باشید.
غده تیروئید چیست ؟
تیروئید غده ای است که در داخل گردن و در قسمت جلو قرار دارد، این غده درون ریز هورمون های را تحت تاثیر قرار می دهد که میزان متابولسیم بدن را تنظیم می کنند، متابولیسم در کارکرد سیستم عصبی، قلب، وزن، دمای بدن و بسیاری از فرآیند های بدن دخیل است. هورمون های تیروئید برای رشد سالم جنین از نظر مغزی و سیستم عصبی در سه ماه اول بارداری کم کار یا پرکار می شوند و از طریق جفت به جنین منتقل می شود.
هورمون‌های T4 و T3 نقش مهمی را در تنظیم متابولیسم بدن بر عهده دارند. هورمون‌های تیروئید بدن توسط غده هیپوفیز کنترل می‌شود زمانی که غده هیپوفیز کمبود هورمون تیروئید را تشخیص دهد، هورمون تحریک کننده تیروئید را برای متعادل سازی هورمون‌های مذکور به تیروئید می‌فرستد.
نقش هورمون تیروئید بر روی جنین
جنین تا هفته دوازدهم۱۲ قادر به تولید هورمون تیروئید نیست و این هورمون توسط جفت از بدن مادر به او منتقل می شود، از هفته دوازدهم تا هفته هجدهم جنین به تنهایی قادر به تولید هورمون تیزوئید هست ولی میزان این هورمون به اندازه کافی نیست و از این رو بدن مادر و هورمون تیروئیدی که تولید می کند برای جنین بسیار مهم است.
میزان هورمون تیروئید بر سیستم عصبی و مغز جنین تاثیر می گذارد. این هورمون در سه ماهه اول می تواند باعث کند ذهنی شود و در مواردی منجر به تولد نوزاد نارس، نوزاد مرده و یا باعث پاره شدن جفت می شود.
کم کاری تیروئید در بارداری
در سه ماه اول بارداری، جنین به هورمون‌های تیروئید مادر وابسته است كه از جفت عبور نموده و به جنین می‌رسند. پس از پایان سه ماه اول بارداری، غده تیروئید جنین فعالیت خود را شروع کرده و هورمون تیروئید تولید می‌كند. از این زمان تا پایان بارداری جنین برای تولید هورمون تیروئید نیاز به ید دارد كه باید از طریق مادر به او برسد.
از آنجا که هورمون‌های تیروئید برای رشد مغز و دستگاه عصبی جنین ضروری هستند، انجام آزمایش تیروئید بسیار مهم است. مادرانی که سابقه کم کاری تیروئید و یا سابقه خانوادگی اختلالات تیروئید را دارند، بیشتر از سایر زنان در معرض خطر ابتلا به کم کاری تیروئید در دوران بارداری هستند.
درمان کم کاری تیروئید در بارداری
به محض تشخیص کم کاری تیروئیددر بارداری ، بایستی درمان هورمونی صورت گیرد. لازم به ذکر است که داروی لووتیروکسین که برای درمان کم کاری تیروئید تجویز می شود در بارداری کاملا بی خطر است.
تغذیه مناسب با میزان كافی ید، از طریق مصرف انواع ماهی ، میگو و دیگر آبزیان و همچنین مقدار توصیه شده نمک یددار، ضامن سلامت جنین و مادر باردار است.
آیا مصرف قرص‌های ضد بارداری بر کم کاری تیروئید تأثیر می‌گذارد؟
استفاده از قرص‌های ضد بارداری مانند HD LD، به علت افزایش سطح استروژن و پروژسترون می‌تواند باعث کاهش تولید هورمون‌های تیروئید شود. به همین خاطر، درصورت مصرف قرص‌های ضد بارداری، مصرف قرص‌های تیروئید افزایش می یابد.
آیا مصرف لووتیروکسین در دوران بارداری بی‌خطر است؟
بله، لووتیروکسین (LT4) دقیقاً مشابه همان هورمون تیروئید طبیعی شماست، بنابراین تجویز این دارو در دوران بارداری برای جبران تولید ناکافی این هورمون، خطری ندارد.
پرکاری تیروئید در بارداری
در برخی مواقع مادر علائمی مانند تپش قلب، خستگی، گرگرفتگی را تجربه می کند. این علائم در اغلب بارداری های طبیعی وجود دارد ولی وجود برخی علائم مانند لرزش دست، عدم افزایش وزن در بارداری و یا کاهش وزن بی دلیل ممکن است به دلیل پرکاری تیروئید باشد.
یکی از دلایلی که باعث می شود خانم‌های باردار به بیماری پرکاری تیروئید مبتلا شوند بیماری گریوز است. در بیماری گریوز سلول های سالم به سلول‌های تیروئید حمله می کنند و با تولید یک سری آنتی بادی باعث تولید بیشتر هورمون تیروئید می شوند، این آنتی بادی به نام ایمونوگلوبولین و تحریک کننده هورمون TSH است.
خطرات پرکاری تیروئید در دوران بارداری
همانند کم کاری تیروئید، پرکاری تیروئید هم می‌تواند منجر به عوارض جدی برای جنین و مادر شود، از جمله:
- نارسایی قلب مادر
- پره اکلامپسی
- سقط جنین
- تولد نوزاد نارس
- وزن کم نوزاد هنگام تولد
بنابراین در صورت مشاهده هر یک از علائم پرکاری تیروئید در بارداری حتماً پزشک خود را مطلع کنید. پزشک علائم شما را بررسی کرده و در صورت نیاز با انجام یک آزمایش ساده، میزان هورمون‌های تیروئیدی TSH ،T3 و T4 را در خون شما ارزیابی می‌کند.
درمان پرکاری تیروئید در بارداری
برای درمان پرکاری تیروئید در بارداری یک دارو به نام پروپیل تیوراسیل (PTU) برای مادر تجویز می شود. این دارو در سه ماهه اول بارداری در کمترین دوز ممکن تجویز می‌شود. پس از سه ماهه اول، پزشک ممکن است برای شما داروی ضد تیروئید متی مازول (Tapazole، Northyx) را تجویز کند.
شما باید حتما تحت نظر متخصص زنان و زایمان باشید تا دوز دارو مصرفی را مشخص نماید و میزان اثربخشی و عوارض احتمالی آن را بررسی کند. در موارد نادر، اگر دچار عوارض جانبی شدید، ممکن است لازم باشد که با جراحی، بخشی از تیروئید خود را بردارید. جراحی معمولاً به بعد از بارداری موکول خواهد شد.
کلام آخر
تیروئید در دوران بارداری هم برای مادر و هم برای جنین او خطر دارد. در بیشتر موارد، تیروئید می‌تواند به‌راحتی و با استفاده از داروهای مناسب و هورمون‌تراپی درمان و یا کنترل شود. تحقیقات نشان داده است که کم‌کاری تیروئید و پرکاری تیروئید هر دو به یک اندازه برای مادر و جینن خطرناک است. مادران باردار برای حفظ سلامت، نیاز به سطح مناسبی از هورمون‌های تیروئید دارند. بهتر است در دوران بارداری در فواصل معین به متخصص زنان برای چک آپ مراجعه نمایید.
