سندرم تخمدان پلی کیستیک یا PCOS رایجترین بیماری غدد درون ریز در میان زنانی است که در سن باروری قرار دارند و موجب عدم تعادل هورمونی، پریودهای نامنظم، افزایش مو و اکنه می‌شود و گاهی اوقات بر باروری آن ها نیز تاثیر می‌گذارد. با اینکه علت دقیق آن مشخص نیست اما به نظر می‌رسد مجموعه‌ای از عوامل ژنتیکی و محیطی در ایجاد سندرم تخمدان پلی کیستیک یا PCOS نقش دارند.
سندرم تخمدان پلی کیستیک یا PCOS با چاقی و افزایش مقاومت به انسولین نیز مرتبط میباشد، در نتیجه خانم‌هایی که به این بیماری مبتلا هستند در معرض خطر ابتلا به دیابت، بیماری‌های قلبی و سایر بیماری‌ها قرار دارند. با توجه به شیوع این بیماری در بین جمعیت زنان در ادامه‌ی این مقاله به بررسی این بیماری می‌پردازیم.
سندرم تخمدان پلی کیستیک چیست ؟
تخمدان‌های پلی کیستیک کمی بزرگتر از تخمدان‌های معمولی است و تعداد فولیکول‌های آن تقریباُ دو برابر میباشد. این بیماری می‌تواند بر دوره‌های قاعدگی، باروری، تعادل هورمونی، ظاهر و سلامت بلند مدت افراد مبتلا تاثیر بگذارد.
شیوع سندرم تخمدان پلی کیستیک
بر اساس تحقیقات از هر 100 زن 2 تا 26 نفر ممکن است به سندرم تخمدان پلی کیستیک یا PCOS مبتلا شود، این رقم در جوامع مختلف ممکن است دستخوش تغییراتی شود.
علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک یا PCO
سندرم تخمدان پلی کیستیک یا PCOS مانند تمامی بیماری ها دارای علائمی میباشد. برای شناخت بهتر این بیماری بهتر است این علائم را در خود جستجو کنید.
- پریود نامنظم و یا قطع پریود
- افزایش موهای زائد درد صورت و یا بدن
- ریزش موی سر
- اضافه وزن و یا مشکل در کاهش وزن
- چرب شدن پوست و بروز جوش‌های آکنه
- کاهش باروری و یا اختلال در بارداری
- افسردگی و یا مشکلات روحی
- تنبلی تخمدان
- ضخامن آندومتر رخم
شدت بروز علائم در افراد مختلف متفاوت میباشد، برخی از خانم‌ها علائم خفیفی را تجربه می‌نمایند در حالی که در برخی دیگر طیف وسیعی از علائم بروز پیدا می‌نماید.
یکی از عوارض سندرم تخمدان پلی کیستیک یا PCOS عدم پریود شدن میباشد، در این شرایط امکان بارداری همچنان وجود دارد بنابراین باید بدانید که در صورت ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک همچنان باید از روش‌های جلوگیری از بارداری استفاده نمائید.
علت سندرم تخمدان پلی کیستیک
علت این بیماری هنوز به طور کامل مشخص نیست اما عامل ژنتیک قطعاُ یکی از عوامل دخیل در آن میباشد زیرا این بیماری به صورت خانوادگی مشاهده می‌شود، در صورتی که یکی از اعضا خانواده شما مانند مادر، خاله و یا خواهر شما مبتلا به این بیماری باشد احتمال بروز آن در شما بسیار بالا میباشد.
عامل دیگری که به نظر می‌رسد در به وجود آمدن این بیماری نقش دارد سطوح غیرطبیعی هورمون‌ها میباشد.
- تستوسترون هورمونی است که به میزان کم توسط تخمدان‌ها در همه‌ی خانم‌ها تولید می‌شود اما خانم‌هایی که مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک هستند مقادیر بیشتری از این هورمون را دارند.
- انسولین هورمونی است که مسئول کنترل قند خون میباشد، بدن افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک یا PCO نسبت به انسولین پاسخ نمی‌دهد (این حالت تحت عنوان مقاومت به انسولین شناخته می‌شود) بنابراین میزان گلوکز خون افزایش می‌یابد، بدن جهت جلوگیری از افزایش گلوگز، انسولین بیشتری تولید می‌نماید، در نتیجه‌ی بالا رفتن سطح انسولین موجب افزایش وزن، دوره‌های قاعدگی نامنظم، مشکلات باروری و افزایش سطح تستوسترون می‌شود.
تشخیص تخمدان پلی کیستیک
داشتن تخمدان پلی کیستیک لزوماً به معنای سندرم تخمدان پلی کیستیک نمی‌باشد، افرادی که مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک هستند دچار علائمی هستند که ممکن است به صورت مقطعی عود نماید، بنابراین تشخیص این اختلال در مراحل اولیه ممکن است کمی طولانی باشد. تشخیص این بیماری در مرحله‌ی اول بر اساس بررسی علائم جسمانی مانند دوره‌های قاعدگی نامنظم و یا عدم قاعدگی و همچنین افزایش موی صورت و بدن میباشد.
در مراحل بعد آزمایش‌هایی می‌تواند این بیماری را تائید نماید، برخی از این آزمایش ها عبارتند از:
- آزمایش خون جهت بررسی سطخ تستوسترون
- سونوگرافی تخمدان
درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک
در حال حاضر روش قطعی برای درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک وجود ندارد و درمان‌های حمایتی تنها به منظور پیشگیری از بروز عوارض بلند مدت این بیماری پیشنهاد می‌شود.
در بسیاری از خانم‌ها بدون مداخلات پزشکی میزان علائم به مرور زمان بهبود می‌یابد اما در برخی دیگر دارودرمانی و چکاپ‌های منظم توسط پزشک باید انجام شود.
سایر روش‌هایی که در کاهش علائم می‌تواند موثر باشد عبارت است از:
- رژیم غذایی سالم سرشار از میوه، سبزیحات، غلات کامل، گوشت بدون چربی، ماهی و مرغ. کاهش مصرف شکر، نمک، کافئین، الکل
- ورزش منظم: حداقل سه بار در هفته و به مدت 30 دقیقه
- نگه داشتن وزن در محدوده‌ی نرمال (شاخص توده‌ی بدنی بین 19 تا 25)
- بررسی و چکاپ‌ها دوره‌ای برای کنترل بیماری‌هایی مانند دیابت، سرطان رحم، فشار خون بالا و افسردگی
اگر به مدت طولانی و برای بیش از 4 ماه پریود نشده‌اید و یا خونریزی‌های نامنظم دارید باید جهت بررسی سرطان رحم و یا سایر مشکلات مانند فیبروم ها و کیست تخمدان تحت سونوگرافی و درمان قرار بگیرید.
چگونه با تخمدان پلی کیستیک بارور شویم ؟
یکی از راه‌های درمان ناباروری در بیماران مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک PCOS ایجاد تخمک گذاری؛ استفاده از دارو های تحریک کننده تخمدان است. کلومیفن سیترات و لتروزول داروهای خوراکی هستند که برای تحریک تخمک گذاری بیماران مبتلا به PCOS معمولا تجویز می‌شود. در صورت عدم موفقیت در ایجاد تخمک گذاری با داروهای خوراکی، ممکن است پزشک معالج شما داروهای تحریک کننده تخمدان به نام گنادوتروپین تجویز نماید. به دلیل اینکه ممکن است در هنگام استفاده از این داروها، تحریک بیش از حد تخمدان رخ دهد، لازم است که این خانم‌ها در زمان استفاده از این داروها به صورت دقیق تحت کنترل متخصص زنان و نازایی باشند. داروهای حساس به انسولین مانند متفورمین هم می‌توانند در افزایش شانس تخمک گذاری کمک کنند، به علاوه استفاده از متفورمین ممکن است خطر ابتلا به دیابت یا سندرم متابولیک را کاهش دهد.
کلام آخر
به طور کلی دوره‌های قاعدگی منظم یکی از نشانه‌های سلامت دستگاه تناسلی خانم‌ها میباشد بنابراین در صورت هرگونه تغییر در این دوره‌ها و یا خونریزی‌های غیرعادی وبهم خوردن هورمون ها و ظاهر شدن جوش ها و مو های زائد باید در اولین فرصت به پزشک متخصص زنان و نازایی مراجعه نمائیدزیرا این علائم می تواند نشانه ظهور سندرم تخمدان پلی کیستیک یا PCOS باشد. سندرم تخمدان پلی کیستیک از جمله بیماری هایی می باشد که در صورتی که با تنبلی تخمدان همراه باشد می تواند شما را با مشکلان ناباروری روبه رو کند.
