زوجهایی که به دنبال راهی برای درمان مشکلات ناباروری هستند و به متخصص زنان و زایمان ( ناباروری) مراجعه می کنند به احتمال زیاد با واژه هیستروسالپنگوگرافی یا عکس رنگی رحم آشنا شده اند. یکی از دلایلی که می تواند باعث ناباروری در زنان گردد، بسته بودن لوله های فالوپ می باشد. از این رو بررسی باز بودن مسیر لوله های فالوپ به وسلیه عکس رنگی رحم یکی از مواردی می باشد که اهمیت تهیه این عکس را مشخص می کند. اگر پزشک برای شما عکس رنگی رحم را تجویز کرده است و اطلاعاتی در این رابطه ندارید در این مقاله همراه ما باشید تا در ادامه بیشتر با آن آشنا شوید.
عکس رنگی رحم یا هیستروسالپنگوگرافی (HSG) چیست؟
هیستروسالپنگوگرافی یا HSG نوعی روش تصویربرداری است که به وسیله اشعه ایکس انجام می شود. این روش برای بررسی باز بودن لوله های فالوپ و طبیعی بودن داخل رحم (حفره رحم) استفاده می شود. عکس رنگی رحم یا HSG یک روش سرپایی است که معمولا کمتر از 5 دقیقه طول می کشد تا انجام شود. معمولاً بعد از پایان دوره قاعدگی اما قبل از تخمک گذاری انجام می شود.
🚫🚫نکته
عکس رنگی از رحم (Hysterosalpingography) روشی است که بیشتر در تشخیص ناباروری زنان استفاده می شود. عکس رنگی رحم HSG که همان عکسبرداری رنگی از داخل رحم و لوله های رحم با کمک ماده حاجب و اشعه ایکس می باشد.ماده حاجب که به آن ماده کنتراست زا در پزشکی نیز می گویند، ماده‌ای است که برای افزایش تضاد بین مایعات و ساختارها در تصویربرداری پزشکی بکار می‌رود. از این ماده در عکسبرداری رنگی رحم استفاده می شود.
هیستروسالپنگوگرافی یا عکس رنگی رحم چگونه انجام می شود؟
- بیمار زیر فلوروسکوپ (تصویربردار اشعه ایکس که می تواند در طول بررسی عکس بگیرد) قرار می گیرد. سپس متخصص زنان یا رادیولوژیست رحم بیمار را معاینه می کند و یک اسپکولوم را در واژن او قرار می دهد. دهانه رحم او تمیز می شود و یک دستگاه (کانولا) در دهانه رحم قرار می گیرد.
- پزشک به آرامی رحم را با مایعی حاوی ید (مایع قابل مشاهده با اشعه ایکس) از طریق کانولا پر می کند. کنتراست به صورت سفید روی تصویر دیده میشود و می‌تواند خطوط رحم را در حین حرکت مایع از کانولا، داخل رحم و از طریق لوله‌های فالوپ نشان دهد.
- همانطور که کنتراست وارد لوله ها می شود، طول لوله ها را مشخص می کند و در صورت باز بودن انتهای آنها بیرون می ریزد. ناهنجاری های داخل حفره رحم نیز ممکن است توسط پزشک با مشاهده تصاویر اشعه ایکس هنگامی که حرکت مایع به دلیل ناهنجاری مختل می شود، تشخیص دهد.
نکته :عکس رنگی رحم یا HSG برای ارزیابی تخمدان‌ها یا تشخیص یا درمان اندومتریوز طراحی نشده است، و همچنین نمی‌تواند فیبروم هایی را که خارج از حفره آندومتر هستند، چه در قسمت عضلانی رحم و چه در قسمت بیرونی رحم، شناسایی کند.
اغلب، نماهای جانبی رحم و لوله ها با تغییر موقعیت بیمار در حین انجام کار به دست می آید. پس از HSG، بیمار می‌تواند فوراً به فعالیت‌های عادی بازگردد، اگرچه برخی از پزشکان از او می‌خواهند که برای چند روز از رابطه جنسی خودداری کند.
دلیل انجام عکس رنگی رحم چیست؟
اگر برای باردار شدن مشکل دارید یا مشکلات بارداری مانند سقط های متعدد داشته اید، ممکن است متخصص زنان برای درمان ناباروری و یا علل ایجاد آن برای شما این آزمایش را تجویز کند.
هیستروسالپنگوگرافی می تواند به تشخیص علت ناباروری کمک کند. ناباروری ممکن است ناشی از موارد زیر باشد:
- ناهنجاری های ساختاری در رحم که ممکن است مادرزادی (ژنتیکی) یا اکتسابی باشد.
- انسداد لوله های فالوپ
- بافت اسکار در رحم
- فیبروئید یا فیبروم رحم
- تومورهای رحم یا پولیپ
اگر جراحی لوله رحم انجام داده اید، جراح متخصص زنان ممکن است برای بررسی موفقیت آمیز بودن این جراحی، هیستروسالپنگوگرافی را تجویز کند. اگر بستن لوله ها (روشی که لوله های فالوپ را می‌بندد) داشته اید، پزشک ممکن است این آزمایش را برای اطمینان از بسته شدن مناسب لوله‌ها تجویز کند. این آزمایش همچنین می‌تواند بررسی کند که بازگشایی مجدد لوله های فالوپ بسته شده موفقیت آمیز بوده است.
بعد از انجام عکس رنگی رحم چه علائمی دیده می شود؟
در اکثر موارد بعد از انجام آزمایش می توان فعالیت های روزمره را از سر گرفت اما برخی از علائم زیر می تواند بعد از انجام عکس رنگی رحم پدیدار شوند:
- گرفتگی
- لکه بینی یا خون ریزی خفیف
- ترشحات رقیق
آیا عکس رنگی رحم درد و ناراحتی برای بیمار به همراه دارد؟
HSG معمولاً باعث گرفتگی خفیف یا متوسط رحم برای حدود 5-10 دقیقه می شود. با این حال، برخی از زنان ممکن است برای چندین ساعت گرفتگی عضلات را تجربه کنند. این علائم را می توان با مصرف داروهایی که برای دردهای قاعدگی قبل از انجام تصویربرداری یا هنگام بروز آنها استفاده می شود کاهش داد. زنان باید آماده باشند که در صورت احساس گرفتگی عضلات، یکی از اعضای خانواده یا دوستانشان آن ها را تا منزل همراهی کند.
چه زمانی نباید شخص عکس رنگی رحم بگیرد؟
در برخی مواقع گرفتن عکس رنگی رحم برای برخی از زنان مناسب نباشد. در صورت وجودهر گونه از موارد زیر، حتماً قبل از انجام این آزمایش، پزشک خود را در جریان بگذارید:
- عفونتی رحم و لگن
- ابتلا به یک بیماری مقاربتی
- سابقهٔ حساسیت به ماده ی حاجب
- زنان باردار
آیا عکس رنگی رحم احتمال بارداری را افزایش می دهد؟
اینکه آیا این روش باروری را افزایش می دهد یا خیر بحث برانگیز است. برخی از مطالعات نشان می دهد که افزایش جزئی در باروری حدود 3 ماه پس از HSG طبیعی طول می کشد. با این حال، اکثر پزشکان HSG را فقط به دلایل تشخیصی انجام می دهند.
بهترین زمان برای انجام عکس رنگی رحم
بهترین زمان برای گرفتن عکس رنگی رحم بعد از دوره قاعدگی و یا در روزهای آخر پریود می باشد.
عوارض عکس رنگی رحم چیست؟
HSG یک روش بسیار ایمن در نظر گرفته می شود. با این حال، مجموعه ای از عوارض شناخته شده وجود دارد که برخی از آنها جدی هستند، که کمتر از 1٪ موارد رخ می دهد.
| عفونت | شایع ترین مشکل جدی HSG عفونت لگنی است. این معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که یک زن قبلاً بیماری لوله های رحمی (مانند عفونت قبلی کلامیدیا) داشته است. در موارد نادر، عفونت می تواند به لوله های فالوپ آسیب برساند یا برداشتن آنها را ضروری کند. اگر خانمی در طی 1 تا 2 روز پس از HSG دچار درد فزاینده یا تب شد، باید با پزشک خود تماس بگیرد. |
| غش | به ندرت ممکن است زن در حین یا مدت کوتاهی پس از عمل دچار سبکی سر شود. |
| قرار گرفتن در معرض تابش | قرار گرفتن در معرض تابش از HSG بسیار کم است، کمتر از تصویربرداری کلیه یا روده. قرار گرفتن در معرض اشعه ایکس آسیبی ایجاد نمی کند، حتی اگر یک زن در اواخر همان ماه باردار شود. در صورت مشکوک بودن به بارداری، HSG نباید انجام شود. |
| آلرژی | به ندرت، یک زن ممکن است به کنتراست ید مورد استفاده در HSG حساسیت داشته باشد. اگر یک زن به ید، رنگ های کنتراست داخل وریدی یا غذاهای دریایی حساسیت دارد، باید پزشک خود را مطلع کند. زنانی که به ید حساسیت دارند باید روش HSG را بدون محلول کنتراست حاوی ید انجام دهند. اگر خانمی بعد از عمل دچار بثورات، خارش یا تورم شد، باید با پزشک خود تماس بگیرد. |
| لکه بینی | لکه بینی گاهی 1-2 روز بعد از HSG رخ می دهد. مگر اینکه دستور دیگری داده شود، اگر خانمی بعد از HSG دچار خونریزی شدید شد، باید پزشک خود را مطلع کند. |
هزینه عکس رنگی رحم چقدر است ؟
هزینه عکس رنگی رحم بر اساس مواردی مانند تعرفه های وزارت بهداشت و مرکز تصویربرداری ، تعیین و محاسبه می گردد. در صورت انجام عکس رنگی رحم بدون درد یا با بیهوشی هزینه بیهوشی به هزینه های تصویربرداری رنگی رحم شما افزوده خواهد شد.
کلام آخر
همانطور که در طول مقاله توضیح دادیم ،هیستروسالپینگوگرافی یا عکس رنگی رحم روشی است که به‌منظور بررسی داخل رحم و لوله‌های رحمی انجام میشود. انجام هیستروسالپینگوگرافی در ارزیابی علت ناباروری بسیار مهم است. در صورت انسداد لوله‌های رحمی و یا وجود چسبندگی رحم، شانس باروری کاهش می‌یابد. در این روش با استفاده از اشعه x و ماده حاجب چسبندگی‌های درون رحمی، پولیپ، فیبروم و برخی دیگر از مشکلاتی که سبب انسداد لوله‌ها و جلوگیری از لقاح تخمک و اسپرم می‌گردد، را تشخیص می دهد.
